Spreektekst PvdA over rapport bestuurscultuur in Arnhem

Spreektekst fractievoorzitter Martien Louwers bij de bespreking van het rapport over de bestuurscultuur in Arnhem.

Dank u wel voorzitter voor het woord. En dank u wel begeleidingscommissie en onderzoekers voor het indringende rapport ‘Patronen van Politiek. De Arnhemse bestuurscultuur in meervoud’. Het was de wens van de gemeenteraad om een onderzoek te doen naar de Arnhemse bestuurscultuur. We vroegen de onderzoekers om ons een spiegel voor te houden. Wat we er in zien zal verschillend zijn. Maar dat er is mis is in de Arnhemse bestuurscultuur is glashelder. En alleen wij zelf kunnen dat veranderen. In mijn spiegel zie ik het verleden en het heden. Op basis daarvan zie ik verbeteringen voor de toekomst. Laat ik beginnen met het verleden.

Het verleden

Voorzitter, ik zag een soort ironie en ook bevestiging van wat het rapport schetst in dat ik hier vanavond, namens de PvdA, als eerste het woord mag voeren. De grootste oppositiepartij mag beginnen. Mijn partij heeft 64 jaar lang bijna non stop onderdeel uitgemaakt van de coalitie tot daar in 2010 een einde aan kwam. Hoe mijn partij om is gegaan met die macht verdient niet de schoonheidsprijs. Zelf was ik getuige van de omslag van coalitie naar oppositie. Van 2006 tot 2010 was de PvdA met 13 zetels vertegenwoordigd in de gemeenteraad en met 3 wethouders in het college. Ik kwam als broekie de raad in en als ik iets voor elkaar wilde krijgen moest ik eerst mijn collega’s die dezelfde portefeuille hadden overtuigen. We hadden 3 woordvoerders op ruimtelijke ordening. Vervolgens moest ik een fractie van 13 overtuigen, daarna nog 2 andere coalitiepartijen en het was wel fijn als de wethouder het ook een goed idee vond. Je was al blij als je voorstel dan nog overeind stond. Aan de oppositie kwam je vaak niet toe. In 2010 was de PvdA nipt nog de grootste partij en mocht de onderhandelingen leiden. Ik kan mij het moment nog goed herinneren dat wij een telefoontje kregen met de mededeling dat er een ander college werd gevorm. Er was om ons heen geformeerd. De euforische foto in de krant van de 4 partijen die het zónder de PvdA gingen doen zal ik niet snel meer vergeten. En we hadden het er zelf naar gemaakt. Als je als meerderheid de minderheid weinig gunt, dan wordt je met gelijke munt terugbetaald. Nu realiseer ik mij dat terdege. Als we weer zouden mogen besturen zouden we het anders doen.

Het heden

Dan het heden voorzitter. De politiek van vandaag krijgt van hoogleraar Frissen een tik op de vingers. En niet zomaar een tik. Als we niet iets wijzigen in onze cultuur dan tast dat de legitimiteit van de gemeentepolitiek aan. Frissen spreekt over een strijd die niet langer gestileerd is en zodanig hard wordt gevoerd dat de politieke institutie zelf schade leidt. Daarmee is ook gezegd dat elke deelnemer aan de politieke strijd verantwoordelijkheid draagt voor de bescherming van de institutie. En die handschoen pakken we dan op. Of voorzitter, misschien is de handschoen niet zo’n goed beeld in dit geval. Politiek is strijd. Dat is altijd zo. En als je wordt uitgedaagd, de ring in wordt getrokken om te vechten en iemand slaat jou, onder de gordel zelfs, en het wordt niet bestraft door de scheidrechter, dan sla je terug. Ik wel tenminste. Maar zo zou het niet moeten zijn. Wij willen af van de vijandige sfeer die er soms heerst. En wat ik in de spiegel zie is dat we het ons laten gebeuren. Wat de PvdA betreft gaan we toe naar een politiek waarin er geen vijanden zijn maar tegenstanders en bondgenoten. We spelen het spel eerlijk, volgens de regels, we luisteren naar scheidsrechter en een nieuwe ronde betekent nieuwe kansen met nieuwe meerderheden.

Een tweede tik die Frissen uitdeelt zit op de focus op projecten en plannen. Te weinig wordt het debat in de raad gevoerd op basis van ideologische verschillen. De paar keren dat we dat deden vonden we het volgens mij allemaal erg plezierig. In dit kader wil ik het belang van breed draagvlak in de raad en in de stad ook noemen. Het lijkt mij voor een wethouder veel fijner als de stad en de raad plannen omarmen. Het beter betrekken van bewoners en andere actoren bij de totstandkoming van beleid maar ook bij de uiteindelijke besluitvorming in de gemeenteraad is voor de PvdA een essentieel element om mee te nemen naar de toekomst.

De toekomst

Voorzitter, wij willen voor 100% meewerken aan het stileren van de strijd. Wat ons betreft neemt u als burgemeester daarin het voortouw en komt u met een agenda voor verandering. Op die agenda staat wat ons betreft de volgende 5 punten:

1. Besturen met de stad

Door bewoners, organisaties en bedrijven een prominentere rol te geven bij beleidsadvisering en beleidsvorming zoals Frissen adviseert. De stad nu echt aan zet. De vorm waarin dat kan willen wij graag ontdekken. Wat ons betreft horen hier ook vormen van inspraak bij in de raad. Denk aan hoorzittingen die we wel eens hebben georganiseerd. Maar ook ronde tafels met bewoners en experts kan een vorm zijn om maatschappelijke actoren meer te betrekken en voor de raad om zich beter te informeren.

2. Het beter organiseren van macht en tegenmacht.

Een manier om dat te doen is door afwijkingen in de advisering van ambtenaren zichtbaar te maken bij de stukken die het college aanbiedt zegt Frissen. Ik merk hierbij op dat we er wel vaker tegenaan lopen dat we een gebrek aan informatie hebben. Denk aan het niet krijgen van ondersteuning bij het vinden van een goede financiële dekking voor een amendement. Het zou al mooi zijn als de basis op orde is. Maar stukken waarin de verschillende argumenten worden blootgelegd geven nog meer handvatten. Je krijgt dan een raad die mee kan spelen op niveau. Tegenmacht kan bieden. Hoe macht en tegenmacht te organiseren staat hoog op de agenda voor verandering voorzitter.

3. Minder focus op de wethouders

We stellen vragen aan de wethouders, debatteren met de wethouders en vragen advies van wethouders op onze wijzigingsvoorstellen. Dat willen we veranderen. Laten we daarvoor onze regels eens goed doorlichten en zo wijzigen dat wij als raad veel meer de discussie voeren met elkaar en veel minder met het college.

4. Politiek minder persoonlijk maken

Het helpt om te spreken via de voorzitter, en voorzitter. Dat zullen wij vanaf nu altijd doen.

5. De rol van de vicevoorzitter

De vicevoorzitter van de raad zou wat ons betreft niet moeten steunen op een krappe meerderheid in de raad. De voorzitter hoeft daarbij niet uit de oppositie te komen maar de coalitie moet deze rol niet als vanzelf claimen. Het uitgangspunt moet zijn de beste persoon voor de plek.

6. De rekenkamer

Het is goed dat we een sterke rekenkamer hebben. De rekenkamer heeft ons in overweging gegeven het budget te verhogen naar aanleiding van de extra taken die de gemeente heeft gekregen. We willen daarover graag het gesprek aangaan met elkaar.

Voorzitter, we bespreken hier vanavond het rapport met de raad. We zijn wel benieuwd naar een reflectie van het college op het rapport op een later moment.

Maar de verandering begint wat ons betreft hier en nu voorzitter. Onder uw leiding. Dank u wel.