‘Gefeliciteerd met je nieuwe baan.’

Op zondag 12 januari gaf onze lijsttrekker Martien Louwers op de nieuwjaarsreceptie van de PvdA Gelderland tijdens de Rieta Hoffman lezing haar reactie op het rapport-Melkert (‘Linksom de crisis uit’).

“Gisteren was ik op buurtbezoek in Presikhaaf en daar sprak ik meneer en mevrouw Gunal. Op de vraag wat er beter kan in de wijk of in de stad antwoordde meneer Gunal: ‘werk’. Hij wil graag aan het werk. Van thuiszitten wordt je ongelukkig is zijn conclusie. Hij had jarenlang bij de hoogovens gewerkt, later ook bij de Akzo en de Coberco. Nu is er bijna geen productiewerk meer in de stad. Na enig aandringen werd het duidelijk dat meneer Gunal al 10 jaar werkloos is. En hij heeft vaak genoeg bij de gemeente aangeklopt en wil alles wel proberen. Maar hij krijgt als antwoord: ‘Sorry, er is geen werk.’

[…]

Als lokale en provinciale overheid kunnen we de crisis niet oplossen maar we kunnen er wel een bijdrage aan leveren om de economie terug te brengen naar de mensen. Door ondernemerschap te stimuleren, door de buurteconomie te versterken, door goed gedrag te belonen met lastenverlaging en door een bijdrage te leveren aan een leven lang leren.

Met een lokale overheid die optreedt moet het mogelijk zijn dat ik over een tijdje tegen meneer Gunal en nog veel meer Arnhemmers kan zeggen: ‘Gefeliciteerd met je nieuwe baan.’”

Lees de volledige speech hieronder.

Werk, werk en nog eens werk

Over de hele wereld maken mensen zich zorgen over werk, werk en nog een werk stelt de commissie Melkert in haar rapport ‘de Bakens verzetten’, waarin een antwoord wordt gezocht hoe we linksom uit de crisis kunnen komen. Werk, werk en nog eens werk. Dat is de zorg van meneer Gunal, van zijn buurman en van nog 6400 Arnhemmers  en 32.640 Gelderlanders die een bijstandsuitkering ontvangen. Het zal u dan ook niet verbazen dat de PvdA Arnhem de gemeenteraadsverkiezingen in gaat met de slogan ‘Arnhem aan het werk’.

Er zit een beperking in de vrije markt zegt de commissie Melkert. Dat tonen de hoge werkloosheidscijfers aan. Een bloeiende handel is van levensbelang en zit in de mens ingebakken maar markten behoren in hun functioneren wel dienstbaar te zijn aan maatschappelijke doelstellingen en bij te dragen aan het benaderen van volledige werkgelegenheid. Dat is een heel mooi streven maar een hele spannende in een economische situatie van ‘prolonqed stagnation’ die in de World Economic Outlook wordt voorspeld voor de Europese Unie. De groei is beperkt en dat blijft ook nog wel even zo. Hoe komt meneer Gunal dan aan een baan?

De commissie Melkert benoemt vijf trappen:

1. Door het investeringsklimaat en het ondernemerschap te stimuleren.
2. Door een ‘leven lang leren’ meer prioriteit te geven.
3. Door een verschuiving van de lasten die drukken op arbeid naar andere bestaande of nieuwe grondslagen voor belastingheffing.
4. Volledige inschakeling moet worden gegarandeerd (opleiding, training, stage, proefplaatsingen, dienstverlening via de private of publieke sector) door middel van individuele servicecontracten mede gefinancierd uit besparingen op uitkeringsgelden.
5. Voor mensen met individuele beperkingen die mee willen draaien  in de samenleving zijn compensatie voor het tekort aan verdienvermogen en begeleiding nodig.

Ik zit niet in het Europees parlement of in de Tweede Kamer maar in de gemeenteraad van Arnhem. De economische crisis is lokaal of regionaal niet op de lossen. Maar hoe je erop reageert maakt wel verschil! En dat verschil moet de PvdA maken, overal waar we dat kunnen. De lokale overheid krijgt een steeds grotere verantwoordelijkheid in het aan het werk helpen van mensen. En we willen niet zeggen ‘sorry, er is geen baan’. De vijf trappen zijn, tot op zekere hoogte,  ook lokaal te vertalen. Ik zie een aantal kansen op lokaal niveau om meer mensen mee te laten doen.

Stimuleren van ondernemerschap: voorwaarden scheppen

De lokale overheid heeft mogelijkheden om ondernemerschap te stimuleren, bijvoorbeeld door het verstrekken van leningen. Het wordt voor een ondernemer steeds ingewikkelder om een lening te krijgen bij een bank. De gemeente Eindhoven heeft, op initiatief van de lokale PvdA en VVD fracties aldaar, een lokaal investeringsfonds opgezet om ondernemerschap te stimuleren. Steeds meer gezonde bedrijven komen in de financiële problemen omdat zij geen kredieten kunnen krijgen van banken. Ondernemers die een bijdrage leveren in het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen een aanvraag doen voor een krediet bij het fonds. Daarmee steunt de lokale overheid het behoud en groei van werkgelegenheid. Via een “revolving fund” kunnen ondernemers structureel worden ondersteund. In Eindhoven worden kredieten verstrekt in de vorm van leningen aan ondernemers met een gezond toekomstperspectief , waarvan een substantieel deel van het personeel bestaat, of in de toekomst gaat bestaan, uit mensen zonder of met een lage startkwalificatie, mensen met een handicap, ex-psychiatrische patiënten, ex-gedetineerden of langdurige werklozen.

Arnhem was nog niet klaar voor een lokaal investeringsfonds  vorig jaar. Misschien wordt dat anders na 19 maart.

De PvdA in de staten toont in ieder geval lef door maar liefst 250 miljoen euro extra te investeren in de Gelderse economie. Dat gaat nog veel verder dan voorwaarden scheppen. Het is een directe impuls voor een aantal sectoren die het moeilijk hebben. Ook de aandacht voor jeugdwerkloosheid van de Statenfractie laat zien dat voor de PvdA werk prioriteit heeft.

Leven lang leren: van baanzekerheid naar werkzekerheid

Ook aan de tweede trap, een leven lang leren,  kan de lokale overheid een bijdrage leveren. Het is bekend dat in een aantal sectoren de werkgelegenheid af zal nemen en in andere (delen van) sectoren, zoals de zorg en techniek,  toe zal nemen op de korte en middellange termijn in onze regio. De arbeidsmarkt is niet altijd even goed te voorspellen maar er kan wel rekening worden gehouden met krimp- en groeisectoren. Om in te spelen op kansen die de arbeidsmarkt op termijn biedt is flexibiliteit nodig. Dit kunnen we realiseren door extra in te zetten op begeleiding van werk naar werk en mensen tijdig bij te scholen. Het gaat in deze tijd vooral om werkzekerheid, niet om baanzekerheid.

Er wordt nog te weinig samengewerkt tussen bedrijven onderling in de regio constateren een aantal Arnhemse werkgevers. Een goed voorbeeld van een sector die regionaal gaat samenwerken is zorg en welzijn. Ze gaan hun best doen om mensen van werk naar werk te begeleiden in de sector zodat mensen hun baan niet verliezen. Wanneer daarbij extra opleiding nodig is kan de gemeente een bijdrage leveren door opleidingsfaciliteiten te stimuleren. We willen mensen goed voorbereid aan een nieuwe baan te laten beginnen.

Verschuiving van de lasten

De commissie Melkert pleit voor een daling van lasten die drukken op arbeid. Daar heeft de gemeente geen invloed op. Gemeenten kennen vooralsnog een beperkt eigen belastinggebied. De gemeente draagt wel bij aan de lastendruk voor ondernemers via onder andere de OZB, de rioolheffing of de toeristenbelasting. In Gelderland is een  kleine zelfstandig of kleine winkel het duurste uit in Nijmegen met gemiddelde lasten van 2.115 euro per jaar en het goedkoopst in Rozendaal met 730 euro per jaar. Een klein kantoor is in Arnhem jaarlijks 3.365 euro aan lokale lasten kwijt en in de gemeente Overbetuwe 1.358 euro.

Het MKB is de grootste banenmotor in de provincie Gelderland. De PvdA Arnhem heeft het idee opgevat om goed gedrag te belonen en overweegt daarvoor een ‘tax freeze’ in te stellen. Een bedrijf met maximaal 10 personen in dienst en minimaal 2 extra arbeidsplaatsen creëert hoeft in dat jaar geen OZB te betalen aan de gemeente. Het verlaagt niet direct de lasten die drukken op arbeid maar wel de lasten die drukken op een onderneming.

Bloeiende buurteconomie: nieuwe werkgelegenheid in een stagnerende economie

Er doet zich een kans voor op lokaal niveau op het gebied van de diensteneconomie. Bewoners komen zelf  met creatieve ideeën zoals ‘Thuis afgehaald’, een initiatief waarbij maaltijden worden gedeeld met buurtbewoners, tegen betaling. Naast maaltijden is er ook vraag naar andere diensten waarvoor niet altijd een aanbod is in de wijk zoals schoonmaak, klussen in en om het huis en oppasservices. Dit biedt kansen voor (nieuwe) werkgelegenheid en een bloeiende buurteconomie.

In België is men bekend met de dienstencheque. De dienstencheque is een door de overheid gesubsidieerd systeem. Het verschaft  de particuliere gebruiker een betaalmiddel waarmee hij een werknemer van een erkende onderneming kan betalen voor huishoudelijk werk dat zowel bij hem thuis als buiten zijn woning verricht wordt. In Nederland kunnen er op korte termijn tienduizenden banen bij komen als er een systeem van dienstencheques wordt ingevoerd zoals België dat kent.

In België werkt het systeem landelijk maar, vooruitlopend daarop, kan een gemeente een eigen systeem opzetten om de buurteconomie te stimuleren. Een lokaal vouchersysteem waarmee diensten kunnen worden ingekocht zoals schoonmaak, strijken of boodschappen doen. Met een dienstenvoucher kan  tegen een gereduceerd tarief een dienst afgenomen worden van een erkend bedrijf dat deze mensen in loondienst heeft. De gemeente subsidieert dat deel van de cheque dat boven de marktprijs ligt, vergelijkbaar met de Belgische dienstencheque. In een stagnerende economie kan dit banen opleveren! En waarom wachten op de landelijke overheid als je lokaal al kunt beginnen?

Mensen met individuele beperkingen mee laten doen

Sociale ondernemingen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het doel van volledige werkgelegenheid. Een Social Enterprise heeft primair een maatschappelijk doel, realiseert dat doel als private onderneming die een dienst of product levert, is financieel zelfvoorzienend en is sociaal is de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd. Een Social Enterprise onderscheidt zich van een traditioneel commercieel bedrijf omdat zij haar maatschappelijke missie boven een financiële doelstellingen stelt.

Een heel mooi voorbeeld van een social enterprise vind ik Mode met een Missie. Een onderneming bij mij in de straat. Ik woon in Klarendal, in het bruisende modekwartier in Arnhem.  De jurk die ik aanheb heb ik gekocht bij Mode met een Missie  is ontworpen door een jonge Arnhemse ontwerper en gemaakt door vrouwen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Er werken kwetsbare vrouwen met psychische problemen of vrouwen die te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Mode met een Missie heeft als gedachte dat met iets moois bezig zijn helend werkt. De vrouwen leren vaardigheden in een veilige omgeving. Ik vind het een fantastisch initiatief. De overheid stimuleert en zit niet in de weg met regeltjes. De vrouwen kunnen, als het nodig is,  werken met behoud van uitkering. Een aantal vrouwen is zo getalenteerd dat ze een inmiddels eigen onderneming zijn gestart.

We kunnen lokaal sociaal ondernemen stimuleren door te investeren in de ontwikkeling van plannen en business cases, door coaching en advisering voor (startende) sociale ondernemers en door (micro) kredieten te verstrekken. Ik weet dat de PvdA Doetinchem veel kansen ziet in sociaal ondernemen. Ook gebruiken een aantal gemeenten waaronder Apeldoorn de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). Dat is een  kwalitatief meetinstrument dat meet hoeveel een bedrijf bijdraagt aan werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie (‘socialer ondernemen’). De Prestatieladder Socialer Ondernemen maakt sociaal ondernemen meetbaar en zichtbaar. Deze erkenning toont aan dat een onderneming meer dan gemiddeld bijdraagt aan werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt én dat zij zorgt voor passend werk, integratie binnen de organisatie en begeleiding. De gemeente Eindhoven en Apeldoorn werken met vouchers van 1000 euro waarmee ondernemingen worden gestimuleerd om mee te doen met PSO.

Creativiteit in werkgelegenheid

Als lokale en provinciale overheid kunnen we de crisis niet oplossen maar we kunnen er wel een bijdrage aan leveren om de economie terug te brengen naar de mensen. Door ondernemerschap te stimuleren, door de buurteconomie te versterken, door goed gedrag te belonen met lastenverlaging en door een bijdrage te leveren aan een leven lang leren.

Met een lokale overheid die optreedt moet het mogelijk zijn dat ik over een tijdje tegen meneer Gunal en nog veel meer Arnhemmers kan zeggen: “Gefeliciteerd met je nieuwe baan.”